Web3 là thế hệ tiếp theo của Internet, được xây dựng trên nền tảng công nghệ blockchain và các công nghệ tiên tiến khác. Web3 làm thay đổi cách chúng ta tương tác với mạng và dịch vụ trực tuyến, bao gồm quyền kiểm soát dữ liệu, quyền riêng tư và tính phi tập trung.
Internet đã trải qua hai giai đoạn phát triển lớn: Web 1.0 và Web 2.0. Web 1.0 là thế hệ Internet đầu tiên, trong đó người dùng chủ yếu là người đọc nội dung. Web 2.0 là thế hệ Internet hiện tại, trong đó người dùng có thể tương tác và tạo nội dung. Và bây giờ, chúng ta đang bước vào một giai đoạn mới của Internet: Web3. Vậy trong thế hệ Web3, người dùng có thể trải nghiệm những điều gì? Hãy cùng FPT Shop tìm hiểu tất tần tật về thế hệ này trong bài viết dưới đây!
Web3 là gì?
Web3 là một hệ thống Internet phi tập trung, được xây dựng trên nền tảng công nghệ blockchain. Blockchain là một hệ thống sổ cái phân tán, được lưu trữ trên nhiều máy tính khác nhau. Điều này giúp cho dữ liệu lưu trữ trên blockchain trở nên an toàn và bảo mật hơn.
3 đặc điểm chính của Web3
Tính phi tập trung
Tính phi tập trung là một trong những đặc điểm quan trọng nhất của Web3. Tính phi tập trung có nghĩa là dữ liệu và ứng dụng trên Web3 sẽ không được kiểm soát bởi một cá nhân hay tổ chức nào. Thay vào đó, dữ liệu và ứng dụng sẽ được kiểm soát bởi cộng đồng người dùng.
Dưới đây là một số ví dụ về cách tính phi tập trung của Web3 đang được áp dụng trong thực tế:
- Các ứng dụng phi tập trung (dApp): dApp là các ứng dụng được xây dựng trên nền tảng blockchain và không được kiểm soát bởi bất kỳ cá nhân hay tổ chức nào. Ví dụ, có các dApp cho phép người dùng gửi tiền, giao dịch tài sản kỹ thuật số và tạo nội dung.
- Tiền điện tử và tài sản kỹ thuật số: Tiền điện tử và tài sản kỹ thuật số là một phần quan trọng của Web3. Tiền điện tử cho phép người dùng chuyển tiền một cách an toàn và bảo mật, không cần thông qua các tổ chức trung gian như ngân hàng. Tài sản kỹ thuật số, chẳng hạn như NFT, có thể được sử dụng để đại diện cho các tài sản thực tế, chẳng hạn như tác phẩm nghệ thuật, bất động sản và quyền sở hữu.
- Metaverse: Metaverse là một thế giới ảo, được tạo ra bằng công nghệ thực tế ảo (VR) và thực tế ảo tăng cường (AR). Metaverse có thể được sử dụng để chơi game, giao tiếp xã hội và trải nghiệm các hoạt động khác.
Quyền kiểm soát dữ liệu
Trong Web2, dữ liệu của người dùng thường được kiểm soát bởi các công ty công nghệ. Các công ty này có thể thu thập, sử dụng và chia sẻ dữ liệu của người dùng cho các mục đích của riêng họ. Điều này có thể dẫn đến các vấn đề về quyền riêng tư, bảo mật và quảng cáo nhắm mục tiêu.
Trong khi đó, Web3 sử dụng công nghệ blockchain để cho phép người dùng kiểm soát dữ liệu của mình. Dữ liệu của người dùng được lưu trữ trên blockchain, là một hệ thống sổ cái phân tán. Điều này có nghĩa là dữ liệu không được lưu trữ trên một máy chủ trung tâm, mà được lưu trữ trên nhiều máy tính khác nhau, giúp bảo vệ dữ liệu khỏi bị kiểm soát bởi bất kỳ cá nhân hay tổ chức nào.
Khả năng tương tác
Web3 cũng nhằm mục đích tạo ra nhiều kết nối hơn giữa các công nghệ đa dạng, do đó, dữ liệu sẽ chuyển giữa các nền tảng khác nhau mà không cần phải qua trung gian. Khả năng tương tác mang lại cho dữ liệu đặc tính di động, qua đó người dùng có thể chuyển đổi liền mạch giữa các dịch vụ trong khi vẫn duy trì được các tùy chọn, hồ sơ và cài đặt của họ.
Đồng thời, các giao thức tích hợp một loạt các thiết bị Internet vạn vật (IoT) sẽ mở rộng phạm vi tiếp cận của web ra ngoài những ranh giới truyền thống. Ví dụ: các công nghệ tiền điện tử có khả năng hỗ trợ các giao dịch không biên giới sẽ cho phép trao đổi giá trị vượt qua các ranh giới về địa lý và chính trị.
Tầm quan trọng của Web3
Web3 đang định hình lại cách chúng ta tương tác với Internet và mở ra những khả năng mới đối với an ninh dữ liệu. Web3 đưa ra giải pháp cho nhiều vấn đề của Web2 và mở ra những cơ hội mới trong tương lai, cụ thể:
- Web3 chú trọng vào việc giảm sự phụ thuộc vào các tổ chức tập trung và tạo ra một môi trường trực tuyến phi tập trung, nơi quyền lực và kiểm soát được chia đều hơn giữa cộng đồng người dùng.
- Sử dụng blockchain và smart contracts giúp xây dựng các hệ thống an toàn, minh bạch và không thể thay đổi. Điều này làm tăng tính minh bạch và tin cậy trong giao dịch trực tuyến.
- Web3 trả quyền lực về dữ liệu cá nhân cho người dùng, do đó người dùng có khả năng kiểm soát thông tin cá nhân của mình và tự quyết định cách dữ liệu được sử dụng.
- Sử dụng tiền kỹ thuật số như token tạo ra mô hình kinh tế mới, thúc đẩy sự đóng góp và tương tác của người dùng thông qua các hệ thống động lực hóa.
- Web3 tích hợp mạnh mẽ thực tế ảo và trí tuệ nhân tạo, tạo ra trải nghiệm tương tác “động” hơn so với mô hình Web2 tĩnh lặng.
4 công nghệ quan trọng cấu thành Web3
Blockchain
Công nghệ blockchain đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng nền tảng cho nhiều ứng dụng Web3, mang đến đặc tính minh bạch, không thể thay đổi và không yêu cầu sự tin cậy. Blockchain, được mô tả như một sổ cái phi tập trung và phân tán, không chỉ lưu trữ hồ sơ giao dịch mà còn dữ liệu trên một mạng lưới chứa nhiều nút.
Hệ thống cơ sở dữ liệu blockchain sắp xếp dữ liệu thành các khối tuân thủ theo thứ tự thời gian, chỉ cho phép xóa hoặc sửa đổi khi có sự đồng thuận từ mạng ngang hàng. Các cơ chế tích hợp trong blockchain ngăn chặn giao dịch trái phép và tạo sự nhất quán trong chế độ xem chung của các giao dịch. Điều này giúp tạo ra một sổ cái bất biến để theo dõi đa dạng các loại giao dịch.
Tokenization
Tokenization là quá trình thể hiện tài sản trong thế giới thực hoặc kỹ thuật số dưới dạng các token kỹ thuật số. Các token này là hình thức thể hiện dưới dạng mật mã về quyền sở hữu, quyền truy cập hoặc các hình thức giá trị khác.
Tokenization có thể được sử dụng để tạo ra các ứng dụng mới và cải thiện hiệu quả của các ứng dụng hiện có. Ví dụ: Tokenization có thể được sử dụng để tạo ra các thị trường tài sản phi tập trung, cung cấp quyền truy cập có thể chia nhỏ vào các tài sản vật lý hoặc kỹ thuật số, và tạo ra các hệ thống thanh toán mới.
WebAssembly
WebAssembly (Wasm) là một định dạng mã nhị phân được thiết kế để chạy trong các trình duyệt web. Wasm cung cấp hiệu suất gần như nguyên bản, đẩy mạnh hiệu suất so với các công nghệ web truyền thống như JavaScript, từ đó cung cấp nền tảng cho các ứng dụng phi tập trung chạy hiệu quả trên các nền tảng khác nhau.
Wasm có thể được sử dụng để cải thiện hiệu suất của các ứng dụng Web3, chẳng hạn như các dApp và trò chơi blockchain. Wasm cũng có thể được sử dụng để tạo ra các ứng dụng web mới, chẳng hạn như các ứng dụng thực tế ảo và tăng cường.
Công nghệ web ngữ nghĩa
Công nghệ web ngữ nghĩa giúp ứng dụng hiểu và diễn giải tốt hơn dữ liệu khách hàng. RDF và OWL là hai ngôn ngữ trong công nghệ web ngữ nghĩa, giúp tạo cấu trúc dữ liệu dựa trên đồ thị và xác định mối quan hệ giữa các thực thể.
Công nghệ web ngữ nghĩa có thể được sử dụng để cải thiện hiệu quả của các ứng dụng Web3, chẳng hạn như các công cụ tìm kiếm, dịch vụ cá nhân hóa và các ứng dụng trí tuệ nhân tạo.
Tiềm năng và thách thức của Web3
Tiềm năng
- Nền kinh tế phi tập trung: Các ứng dụng Web3 có thể tạo ra các hệ thống kinh tế phi tập trung thông qua việc sử dụng token, khuyến khích sự đóng góp và tương tác của người dùng.
- Xây dựng cộng đồng: Web3 có thể xây dựng các cộng đồng mạnh mẽ, nơi người dùng có quyền lực và có thể tham gia vào quá trình quyết định và phát triển của nền tảng.
Thách thức
- Khả năng thích ứng: Việc chấp nhận công nghệ mới có thể là một thách thức với người dùng truyền thống, đặc biệt là khi họ cần thích nghi với các khái niệm mới như blockchain và token. Nếu không có sự chấp nhận rộng rãi, Web3 hoàn toàn có thể gặp khó khăn trong việc thay thế hoặc tương tác với các hệ thống Web2 hiện tại.
- Khả năng mở rộng: Một thách thức kỹ thuật chính của Web3 là khả năng mở rộng. Các mạng blockchain hiện tại có thể trở nên rất tốn kém và đòi hỏi về mặt điện toán khi khối lượng dữ liệu tăng lên. Điều này có thể cản trở việc áp dụng Web3 cho các ứng dụng có quy mô lớn.
- Khả năng tương tác: Các mạng và giao thức blockchain khác nhau có thể có các định dạng dữ liệu và giao thức khác nhau. Điều này có thể khiến cho việc tương tác giữa các ứng dụng Web3 trở nên khó khăn hoặc không thể thực hiện được.
- Cách thức quản trị: Các hệ thống Web3 được thiết kế để phi tập trung, điều này có thể khiến cho việc quản trị trở nên khó khăn. Các cộng đồng Web3 cần tìm ra các cách hiệu quả để quản trị các hệ thống của họ mà không tập trung quyền lực.
Nhìn chung, Web3 có tiềm năng mang lại những thay đổi tích cực cho Internet. Tuy nhiên, vẫn còn một số thách thức cần giải quyết trước khi Web3 có thể được triển khai rộng rãi.
Các ứng dụng phổ biến của Web3
Hợp đồng thông minh
Hợp đồng thông minh là hợp đồng tự triển khai bằng các quy tắc mã hóa trước định sẵn. Chúng tự động thực hiện các điều khoản của hợp đồng khi điều kiện nhất định được đáp ứng. Ví dụ, hợp đồng có thể xác định quyền sở hữu của một mặt hàng và tự động chuyển quyền khi có thanh toán. Điều này giúp tạo ra sự minh bạch và hiệu quả trong giao dịch.
Ngoài ra, hợp đồng thông minh cũng có thể được lập trình để thực hiện các chức năng tài chính như thế chấp, trái phiếu và chứng khoán, giảm thiểu sự phụ thuộc vào trung gian và tăng tính an toàn trong các giao dịch.
Hệ thống tệp liên hành tinh (IPFS)
IPFS là một hệ thống lưu trữ tệp phân tán và phi tập trung, mang lại phương pháp lưu trữ và truy cập nội dung hiệu quả và linh hoạt trên Web3. Hệ thống này sử dụng hàm băm mật mã (Hàm cryptographic hash) để tạo ra địa chỉ duy nhất cho mỗi tệp, và sử dụng mạng ngang hàng để lưu trữ và truy xuất nội dung.
Khi người dùng yêu cầu nội dung từ IPFS, hệ thống xác định vị trí các nút lưu trữ nội dung đó dựa trên hàm băm. Sau đó, nó truy xuất nội dung từ nhiều nút theo cách song song, tăng cường dự phòng và khả năng chịu lỗi. IPFS loại bỏ sự phụ thuộc vào máy chủ tập trung và cung cấp một phương tiện hiệu quả để lưu trữ và chia sẻ nội dung.
Tạm kết
Trong bài viết này, chúng ta đã tìm hiểu về Web3 – thế hệ Internet tiếp theo đầy hứa hẹn và đổi mới. Web3 không chỉ là một sự tiến bộ về công nghệ mà còn mang lại sự đổi mới trong cách chúng ta tương tác với Internet. Các công nghệ chính như Blockchain, Tokenization, WebAssembly, và Web ngữ nghĩa đã tạo ra một hệ thống phi tập trung, minh bạch, và linh hoạt.
